Bu yazıda yediemin olmayan yerlerdeki hukuki işleyişi ele almaya çalışacağım. Muhafaza ve haciz ilişkisinden muhafaza altına alınmayan taşınırın satışına, yediemin olmayan yerde muhafazadan araç yakalamaya bir çok konuyu mercek altına alıyoruz.
Muhafaza Tedbiri ve Haciz Kavramları Arasındaki İlişki: Yaygın Yanılgılar ve Hukuki Gerçek
Öncelikle muhafaza tedbiri alacaklıya tanınan bir hak olup haciz, rehin gibi kurumların işleyişinde büyük önem taşır. Gerekli hallerde malı güvende tutmak için uygulanması gerçekten faydalıdır.
Muhafaza tedbirinin bir taşınıra uygulanabilmesi için en gerekli unsur bir yediemindir. Ancak ülke genelinde bir çok il ve mücavirinde maalesef yediemin işletmesi bulunmamaktadır.
Camiada bile yaygın şekilde bir yanılgı olarak muhafaza ve haciz işlemleri karıştırılmaktadır. Muhafaza altına alınmamış veya alınamamış bir taşınır üzerindeki haciz geçerlidir. Muhafaza tedbiri ve haciz ayrı kavramlardır. Tabi pek çok yerde birlikte çalışan iki unsur olsa da muhafaza olmadan haczin geçersiz olacağı hatalı bir fikirdir. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, T. 27.11.2001, E. 2001/8302, K. 2001/8097
Yediemin Yokluğunun Yarattığı Sorun: Taşıt Yakalama ve Muhafaza Zorunluluğu
Her ne kadar muhafaza tedbiri uygulanmamış olan haciz geçerli olsa da amaca ulaşmada yeterli olduğu söylenemez. Kabaca haciz şerhi alacağı tahsil yolunda müracaat edilen bir unsur olmakla muhafaza tedbiri olmadan verimliliği kısıtlı olacaktır. Zira hacizli bir taşınırın satışı için muhafazası kanunen zorunlu kılınmaktadır. İİK.Md.88 “Haczedilmiş ancak muhafaza altına alınmamış mallar satış talebi üzerine muhafaza altına alınır veya ihale alıcısına teslime hazır hâle getirilir, aksi takdirde satış yapılamaz.“
Sicile kayıtlı taşınırlardan olan motorlu taşıtlar üzerine kaydi olarak yakalama şerhleri koyulmaktadır. Bu şerhler muhafaza tedbiri uygulanması için kolluk kuvvetleri kayıtlarında görünür. Yasa gereği kolluk güçleri ilgili aracı trafikten men etmelidir. Ne var ki yediemin olmayan mahallerde bu durum karmaşık bir hal alır. Çünkü aracın çekilebileceği bir yediemin otoparkı yoktur. Bahsettiğimiz durum sanılanın aksine bir çok mahalde yaşanmaktadır.
Hukuk Sistemimizden Çözüm Önerileri: Pratik Uygulamalar ve Bakanlık Görüşleri
Bu gibi durumlar için mevzuatın öngördüğü tedbiri uygulamak güçleşmektedir. Ancak çözümsüz değildir. Adalet Bakanlığı’nın 10.11.2015 tarih ve 82084579/7226/44237 sayı ile yayınladığı görüş yazısında özetle yakalanan araçların kolluk görevlilerince deposu bulunan en yakın icra dairesine teslimi tavsiye edilmiştir. Ayrıca yine bakanlığın 82084579/147/695 sayı 09.01.2014 tarihli görüş yazısında en yakın özel yediemin deposuna tesliminin uygun olacağı belirtilmiştir.
Sonuç ve Değerlendirme
Görüldüğü üzere yediemin olmayan mahallerde sistem uygulamada ya tıkanıyor yada oldukça yavaşlıyor. Hukuki açıdan istinabe (hukuki yardımlaşma) ile çözüm mümkün olsa da bu çözümün pekte usul ekonomisi dostu olduğu söylemez. Taşınırın farklı bir mahalle muhafaza amaçlı dahi olsa nakli külfetli artıracaktır. Bu külfetin alakadarlara yansıyacağı kaçınılmazdır.
Netice olarak akıllara şu soru gelir ” neden yediemin işletmesi yok? “
*Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, T. 27.11.2001, E. 2001/8302, K. 2001/8097, (Kazancı Hukuk Otomasyonu), [Erişim Tarihi: 19.08.2025]
